مراوه‌تپه

• 

مشخصات

مجموعه: روستاها

منتشر شده در جمعه, 23 فروردين 1392 20:35

تعداد بازدید: 2823

مراوه تپه در گذر زمان

 

مراوه تپه نامي آشنا در سنگيني سايه ي غربت

روزگاري جنگل هاي سر سبز با درخت هاي مثمر و غير مثمر تشكيل مي داده كه در آن حيواناتي مانند آهو ، خوك ، گرگ و پلنگ براحتي خود را از ديدگان انسان ها پنهان مي كردند و پرندگاني همچون خروس جنگلي ،قرقاول با عبور هر رهگذر به پرواز در مي آمدند ، افرادي كه در حال حاضر 50 سال از عمر خود را پشت سر گذاشته اند از وجود اين جنگل ها ، درختان ،پندگان و حيوانات سخن مي گويند و از خاطرات خود به شيريني نقل مي كنند . اما در حال حاضر كه در دهه 90 هجري شمسي هستيم از جنگل ، پرندگان و حيوانات اثري نيست اين حاصل شيوه برخورد انسان با طبيعت در چند دهه اخير مي باشد . مسافري كه امروزه براي اولين بار از مسير كلاله به مراوه تپه سفر مي كند بعد از پيمودن 70 كيلومتر راه به كوه هاي بوزداغ مي رسد كه ارتفاع آن حدود 800 متر بالاتر از مراوه تپه مي باشد ،نگاه مسافر از آن ارتفاع به شهر مراوه تپه همانند نگريستن يك شخص به قعر يك چاه است.

مراوه تپه ،دشتي است كه در بين دو رشته كوه نسبتاً مرتفع و موازي واقع شده است و خاطرات شهرهايي همچون زنجان را از نظر مكان يابي در خاطره زنده مي كند ،البته در مقياسي بسيار كوچكتر است . رشته كوه شمالي « قره بايرداغ» و كوه هاي جنوبي به « بوزداغ » معروف مي باشند . رودخانه مرزي اترك از داخل شهر مراوه تپه مي گذرد . از ارتفاعات هر چه به سمت دشت حركت كنيم تغييرات آب و هوايي كاملاً احساس مي شود و همچنين تغييرات پوششي از شنزارها و تپه هاي غير قابل تشخيص است در نهايت به مناطقي بر مي خوريم كه از روستاي چناران طرح هايي كه منابع طبيعي براي بيابان زدايي در اين مناطق اجرا نموده مشاهده مي شود . سازمان محيط زيست و منابع طبيعي در اين مناطق اقدام به كشت گياه «آتريپلكس » نموده كه براي تغذيه دام و طيور حائز اهميت است .

        مسير جاده در مراوه تپه در تپه ماهورها ادامه مي يابد تا به روستاي قرقيجق مي رسيم ولي مراوه تپه همچنان در پشت تپه ها مخفي مي باشد و از هر سو بوي محروميت به مشام مي رسد . در وراي تپه اي و بعد از گذر از پيچ جاده به تابلويي بر مي خوريم كه بر روي آن با خطي زيبا نوشته شده است :«به شهر مرزي مراوه تپه خوش آمديد» اكنون شهري را پيش رو داريم كه سال ها از زمان عقب مانده است . در پايان شايسته است كه از مرد پر توان و داراي اطلاعات كامل اراز قليچ ارازي دوجي تشكر نمايم . افرادي كه مرا در اين راه راهنمايي و ارشاد كردند از برادران حمد قرباني غروي و حاج طاهر ارازي ،بگ دردي سوداگر ، خداقلي ازوزين دوجي ،طاهر زادقلي دوجي و يوسف دوجي كه با مطالعه مطالب جمع آوري شده با نظرات اصلاحي كمك كردند ، از آقايان بهرام گلدي محمدي و عبدالرحيم قاضي كه در تايپ رايانه اي كمك كردند . آقايان سيامك جمشيدي و حسين جعفري كه در طراحي روي جلد كمك كردند و نيز از كليه كسانيكه بهر عنوان دست ما را گرفتند و ياري كردند كه ذكر اسامي آن ها برايمان مقدور نيست . پمناً آنچه را كه نوشته ايم مطمئناً بي نقص نيست در راه تكميل هر چه بيشتر و بهتر آن منتظر انتقادات و پيشنهادات شما هستيم.

در نيمه دوم قرن هفدهم و اوايل قرن هجدهم از ايل گوگلان شخصي به نام مختوم قلي يوناچي جد مختوم قلي فراغي از تيره گركز زندگي مي كرد . يوناچي بسيار تنگدست بود و زندگاني خود را از طريق آهنگري – زرگري و چرمسازي و خدمت دهقاني براي ديگران مي گذراند وي در سن چهل سالگي با همت و كمك اطرافيان و دوستانش ازدواج كرد و در سن 46 سالگي صاحب فرزندي شد و اين نوزاد به دولت محمد مسمي گرديد البته بعدها دولت محمد را به خاطر اينكه پدرش يوناچي در سن پيري صاحب فرزند شده بود و به قارري ملا (ملاي پير) ملقب ساختند . تاريخ تولد مختومقلي يوناچي 1654 و وفات وي 1720 ميلادي است . يوناچي نيز از شعر و شاعري كم و بيش اطلاع داشته است اما آثاري كه از او باقي مانده بسيار كم و حتي در دسترس همه نيست . دولت محمد در سن اقتصادي مدرسه داخل مكتب مي شود آنطور كه پيداست پسري پر استعداد و ساعي بوده است اما يوناچي بر اثر مضيغه مالي قادر نبود براي تكميل تحصيلات فرزند او را به جاي ديگر بفرستد و مخارج تحصيلي او را فراهم نمايد در هر حال دولت محمد به كمك چندين تن از دايي هاي خود توانست در يكي از مدارس خيوه به تحصيلات خود ادامه داده و علوم و فنون آن زمان را فرا بگيرد .

دولت محمد آزادي در سال 1700 ميلادي مطابق  با 1079 ه . ش متولد شده و در سال 1760 م مطابق با 1139 ه . ش در سن 60 سالگي ديده از جهان فرو مي بندد . آزادي همسري بنام ارازگل داشته كه خداوند به ايشان پنج پسر و يك دختر عطا مي كند و مختومقلي سومين ايشان است . مختومقلي فراغي شاعر شهير و عارف نام تركمن در سال 1733 ميلادي مطابق با 1169 ه . ش در سن 57 سالگي درگذشت . مختومقلي در «آجي قوشان » در محلي به نام «قاري قاولي» متولد شده و در چشمه «عبا ساري» در نزديكي «آق توقاي» قرار دارد وفات مي يابد . مختومقلي معلومات و تربيت ابتدايي را نزد پدر فرا گرفت . شاعر در اين باره چنين مي گويد.

دعا قيلسام جبر و جفا اكثر دير                            علم اوگره دن استاد قبلام پدر دير

يعني : به سبب جبر و جفاي زياد دعا مي كنم علم را از پدر خويش آموختم و اما كسي كه براي اولين بار معام او محسوب مي شود شخصي به نام نياز صالح      مي باشد . مختومقلي در محل «قيزيل آياق» در مدرسه اي بنام «ادريس بابا » مشغول تحصيل مي شود . بعد براي ادامه تحصيل به بخارا مي رود و بعد بنا به سفارش مدرسين مدرسه ، علوم ديني و ادبيات شرق آن زمان را فرا مي گيرد . پس از چند سال تحصيل و كسب معلومات و اندوختن تجربيات فراوان مدرسه شير قازي را ترك كرده و به طرف اترك يعني زادگاه خود مراجعت مي كند . مختوم قلي با زني به نام «آق قيز» ازدواج و از آن صاحب دو فرزند به اسامي «بابك» و «ابراهيم»  مي شود . متأسفانه بابك در 7 سالگي و ابراهيم در سن 12 سالگي چشم از جهان فرو بستند . مرگ فرزندان و نداشتن ذريات براي شاعر بسي ناگوار مي آيد . شاعر در مرگ فرزندانش نيز اشعار غم انگيزي سروده است اشعار مختومقلي كه در ديوان او جمع آوري شده شامل اشعار عرفاني و حماسه اي شعر ها اخلاقي با زمينه اي از آداب و سنن محلي و عشايري شعر هاي مختومقلي مقاومت عليه بي عدالتي ها و فجايع خارجي و بيك ها و نزول خواران و سرانجام اشعار فلسفي او در باب مسائل انساني خلقت و معاد از ويژگي هاي خاص برخوردار است . لازم به توضيح است كه در جاي تمامي انواع شعر وي سخن از اسلام و دعوت به اجراي احكام اسلامي و توجه به اخلاق حسنه در ميان است.

و شاعر در هيچ لحظه اي موضوع وهم را فراموش نمي كند و زبانش را به مديحه سرايي و چاپلوسي كه معمول شاعران زمانه خود در دنيا بود و در سر انديشمندان پر شورش خبر عشق به خدا و شريعت محمد (ص) و اعتلاي اسلام سوداي ديگري نداشت . مختوم قلي شاعر مردم است چون هر چه سروده از زبان و دل مردم مايه گرفته و احساس و ادراك و غم و شادي آنان را منعكس كرده است . ايجاذ در شعر مختومقلي گاهي به خداعجاز مي رسد آن چنان كه هر يك از مصراع هاي شعر او نماينده يك كتاب تواند بود اكنون بيشتر سخنان مختومقلي حكم قصار پيدا كرده كه تشخيص آنها از ساير ضرب المثل هاي تركمني بسيار دشوار است . اگر به اشعاري كه راجع به خلق دو تن سروده است توجه بكنيم در مي يابيم كه از لحاظ مردم دوستي دو تن خواهي نيز نمونه كامل انسان به معني واقعي كلمه است .

 عصر مختومقلي عصر آرامي نبود و خود شاعر نيز مدام در مضيقه مالي بود . مجموعه اين عوامل سبب مي شد كه شاعر در عذاب فراواني زيست كند ولي هيچ كدام اينها سبب نشده است كه شاعر روحيه و طبع بلند خود را از دست بدهد و دنيا قصيده و تعريفانه و چاپلوسانه بوجود بياورد هر چه گفتند بخاطر مردم و از زبان دل آنها سخن گفته است . چون شاعر آينه تمام نماي غم و شادي مردم خود بود سخنان وي چون زرورق دست بدست مي گشت . مردم از اطراف و اكناف و از اقصي نقاط براي شنيدن و براي برداشت نسخه و براي حفظ و ياد گرفتن اشعار مختومقلي پياده   و سواره مي آمدند و از محضر استاد رجوه مي جستند . هم اكنون با قضاوت عادلانه و كنكاش در اشعار مختومقلي فراغي مي توان وي را در رديف ساير سخنوران ايران چون سعدي و حافظ و نظامي و مولوي قرار داد.

 

سرزمين تركمن ها

در سال 209 قبل از ميلاد مسيح ،فرمانروايي هونها ، مته (ماهوتو) فرزند تومان (بود)،مته خان با پدرش اختلاف پيدا كرد و در جنگ بين آن ها پدرش كشته شد و مته خان فرمانرواي امپراتوري هون شد . در تاريخ افسانه اي اغوزها ، جد اعلاي آن ها را اغوذ خان ،همان مته خان است كه ايل اغوز به دوشاخه برزاوق (تير يانيزه ،خاكستري) و اوچ اوق(سه تيره ويانيزه) تقسيم شده و هر يك از اين ها نيز به تيره هايي تقسيم مي شوند.

مردم تركمن كه قبل از پذيرش دين اسلام در قرون دهم و يازدهم با نام اغوز معروف بودند، در مكاني به مساحت تقريباً 000/10 ميل مربع بين رود آمودريا ، بحر خزر ،تركمنستان، افغانستان ،منطقه هرات و استان هاي خراسان و استر آباد ايران سكونت داشتند . اين كشور ، تركمنستان ناميده مي شد . مناطق اصلي آن عبارت بودند از : قيشلاق ، اوست يورت ،اوزبري ،كوپت داغ و اترك ،واحه هاي تجند و مرغاب و منطقه اي وسيع بنام قاراقوم (كوير سياه)

قوم تركمن با ويژگي اساسي خويش در قرون هفتم و هشتم هجري شكل گرفت و اساس قبيله هاي تركمن پديد آمد و در نتيجه امتزاج و درآميختگي با يكديگر روابط و وابستگي هاي خوني جاي خود را به روابط خان خاني داد . در قرن دهم هجري قبايل تركمن درمناطق آمو دريا در شمال افغانستان كنوني تا رودهاي اترك و گرگان به صورت پراكنده زندگي مي كردند . در بالخان سالرهاي خراسان مي زيستند . بخش اساسي سالر و تكه و يموت و ساريق ،دومين گروه بندي تركمن ها را پديد آوردند كه احتمالاً اينان در كرانه هاي درياي خزر يعني در جنوب منقشلاق و قرابغاز و حاشيه درياچه آرال زندگي مي كردند . دومين گروه در بخش شمال در مرز ازبكان بوجود آمدند كه شامل چاودر و ايگدر و ابدال بودند. در شمال خراسان تكه و در ميانه رود اترك و گرگان طوايف دياجي(دوجي) ،اوقلي،گوگلان ،ايمر زندگي        مي كردند.

تركمن صحرا جلگه وسيعي است كه بين 30/56 – 15/54 درجه طول شرقي و 38-36 درجه عرض شمال واقع است . وسعت آن برابر 16375 كيلومتر مربع مي باشد.

 

قراردادآخال:

قرارداد معروف آخال در تاريخ تركمن ها جايگاه مخصوص خود را دارد و نقطه عطف تاريخ تركمن ها مي باشد چرا كه با اين قرارداد كه معاهده نقطه عطف تاريخ تركمن ها مي باشد چرا كه با اين قرارداد كه معاهده تحديد حدود بين ايران و روس بود تركمن ها به دو قسمت تقسيم شوند و بخشي از يك خانواده در ايران و بخشي ديگر در روس ماندند و براي قوم تركمن مشكلات و مسائلي را در آن زمان و زمانهاي بعدي بوجود آورد.

قرارداد آخال 1881 ميلادي معاهده ي تحديد حدود بين ايران و روس در دسامبر 1881 ميلادي تركمن ها را به دو قسمت كرد . براي از ميان برداشتن دشواري ها با توجه به رشته هاي علائق معيشتي و اقتصادي تركمن ها و نيز براي برداشتن مانع از سر راه حركت كوچ نشينان ،مراكزي براي عبور تعيين گرديد . در سال هاي گوناگون اين مراكز درياقلي – اموال ،قونيه،كسير،قزل امام ،چاقلي ،سونگي داغ ،گوران، قهتمه،فيروز، خيوه ،آباد و جز اين ها بوده است .

 

اماكن زيارتي و مذهبي:

جاذبه  هاي فرهنگي و هنري و گردشگري در هر منطقه اي را ، اماكن زيارتي و مذهبي و تاريخي آن منطقه تشكيل مي دهند كه مي تواند بنحوي مؤثر در اقتصاد و فرهنگ تأثير نمايد چنانكه براي برگزاري مراسم يادبود مختومقلي فراغي در آق تقه هر ساله در ارديبهشت ماه جمعيت زيادي از اقصي نقاط به اين مكان مي آيند تا بار ديگر با همدلي و با آرمان هاي مختومقلي هم صدا شوند و يا گروه هاي زيادي براي بازديد از قديمي ترين حوزه علميه تركمن صحرا به روستاي كريم ايشان امده تحقيق و پژوهش مي كنند . به هر حال هويت ملي و قومي هر منطقه اي به نوعي وابسطه به وجود چنين آثار و اماكني است ، آثار و اماكني كه در دوران گذشته ايجاد شده ، تكامل يافته و يا بنحوي بروز نموده است و از آن مردان بزرگ براي نسل امروز ياد ميكنند ، وجود چنين اماكني است كه ما را با هويت ملي و ميهني گذشته مان آشنا مي كند و از سردرگمي و بلاتكليفي نجات مي دهد . اين اماكن با جذب گردشگران و بازديد كنندگان به نوعي ارتباط ما را با فرهنگ ها و ملل ديگر سهل و آسان مي نمايد و باعث تبادل فرهنگي مي شود و رشد و شكوفايي فرهنگي منطقه را ميسر مي سازد ، خواه و ناخواه افرادي را به تفكر واداشته و مجذوب خود نموده مجبور به تحقيق و تفحص شده در ارتقاي فرهنگي مؤثر هستند.

حال به شرح نمونه هايي از اماكن زيارتي و مذهبي مي پردازيم : از مشهورترين و معروفترين اين اماكن به زيارتگاه مختومقلي فراغي و پدرش دولت محمد آزادي اشاره كرد كه در غرب مراوه تپه وبه فاصله نزديك به 35 كيلومتر در محلي بنام آق تقه واقع شده است . مختومقلي فراغي عارف و شاعر شهير تركمن در سال 1153 هجري قمري برابر با سال 1733 ميلادي ديده به جهان گشود كه در معرفي خود مي گويد:

بيلميان سورانلره آيدينگ بو غريب آديمز

اصلي گركز ،يوردي اترك ،آدي مختومقلي دور

شخصيت روحاني ،مذهبي ،ادبي و عرفاني فراغي چيزي نيست كه در بين تركمن ها ناشناخته باشد ، شخصيت وي نمايانگر انساني كامل و فراتر از انسان هاي روزگار خود بوده است . مختومقلي اسطوره ي تاريخ تركمن ،عاشق و دلباخته ي فرهنگ و هنر قومش بود و براي احياي اين فرهنگ از جان و دل مايه گذاشت و به قولي جان را فدا كرد . كلامش براي تمام عصرهاي زندگي مي توان تعميم داد، چرا كه با درك بالاي خود از واژه ي انسان و زندگي چنان سحر آميز شيرين و جذاب به بيان مفاهيم مي پرداخت . شعر هاي وي خوراك فكري دوتار و سه تار نوازندگان تركمن مي باشد ، شب و روزي نيست كه اشعار وي از حق ملت تركمن بيرون نيايد و با آن ملتي تسكين پيدا نكنند . شعر هاي عرفاني او ، پند و اندرز ها ،همه و همه براي خوانندگان آن تازگي داشته و دارد و اين مطمئناً نشان از اين دارد كه شعرهاي وي از دل ملت برخاسته و درد آن هاست، مطالب آن براي هر عصر و زماني مصداق است ، چنانكه نيازوف رئيس جمهور تركمنستان درباره ي وي مي گويد:

«مختومقلي داناي روزگار و شاعر زمانه است ، او شاعر دوران مدنيت و عقلانيت است .»

ناله ي وي از اوضاع نابسامان آن دوران جكايت مي كند ، و انديشه او براي هدايت و رهبري مردم از كلام دلنشين و حزن انگيز او پيدا است چنانكه مي گويد:

آي آقالار آغالارين گلدي گچدي زمانه

يخشي بولمه يان دوندي دويريامانه

از اهداف عمده ي وي مي توان به زنده نگهداشتن ساختار ادبيات و زبان تركمني و هويت بخشيدن به اقوام پراكنده تركمن اشاره كرد و بالاخره اين مرد بزرگ در سال 1210  ه . ق . برابر 1790 ميلادي بعد از 57 سال زندگي پر مشقت و پرحادثه دار فاني را وداع گفته و در آغوش تربت پاك روستاي آق تقه در 25كيلومتري غرب شهر مراوه تپه به آرامش ابدي رسيد . در حال حاضر روياي شيرين هر فرد تركمن اين است كه از مقبره ي مختوم قلي فراغي و پدرش دولت محمد آزادي زيارت كند . نويسندگان و شعراي تركمن درباره افكار و عقايد اين مرد بزرگ هر چه قلم فرسايي كرده باشند باز هم جا دارد تا بگويند و بنويسند و ... در پايان با سخني از رياست محترم جمهوري اسلامي ايران (سابق) جناب آقاي سيد محمد خاتمي كه درباره مختوم قلي فراغي فرمودند :كلام را مزين مي كنيم «مختومقلي فراغي فراتر از يك قوم و ملت است و به كل بشريت تعلق دارد.»

 

تپه هاي باستاني:

وجود آثاري از گذشتگان كه نشان دهنده ي قدمت چندين ساله ي آن خطه باشد و بعنوان مظهر و سمبل مطرح مي شود از آن جمله ابنيه ها ، تپه ها ،مساجد ، اماكن مذهبي و .. كه نام مراوه تپه با نام يكي از اين آثار كه به شكل «تپه» مي باشد بنام مراوه تپه مزين مي شود . اين آثار مي توانند جاذبه خوبي براي جذب گردشگران از اقصي نقاط كشور شوند كه خود در پيشرفت و تعالي منطقه مؤثر بوده و بعضاً ايجاد شغل هايي نيز در كنار آن ميسر مي گردد.اين آثار مطمئناً نياز به بررسي و معرفي دوچندان دارد كه بعضي از آن ها بشرح ذيل مي باشند:

1-   تپه ي مراوه :كه در شرق مراوه تپه قرار دارد و يكي از علل نام گذاري مراوه تپه نيز اين تپه مي باشد . اين تپه سمبل شهر مي باشد ، نظير اين تپه ، تپه اي نيز در ابتداي ورودي شهر از مسير كلاله قرار دارد كه فاصله تقريبي اين دو تپه دو كيلومتر مي باشد .

2-   قوشه تپه : به زبان محلي يعني دو تپه . اين تپه ها در نزديكي روستايي به همين نام يعني قوشه تپه در شرق مراوه تپه در فاصله اي حدود 28 كيلومتر قرار گرفته اند . اين تپه ها با فاصله اي تقريبي 4 متر از هم قرار گرفته اند و شكل ظاهري آنها هيچ تفاوتي با هم ندارند، گويا روزگاري به روي اين تپه ها برج و بارويي براي نگهباني و حراست بوده است . از اين تپه هاي قديمي كاسه ها و كوزه هايي لعابي شكسته كه بر روي آن نقاشي شده بود بدست آمده است . اين تپه ها را با شيب ملايمي حدود 45 درجه ساختند كه انسان براحتي مي تواند از هر جايي كه بخواهد از پاي تپه به قله ي آن صعود نمايد . قطر تپه ي شمالي در قله ي آن 35 متر و قطر تپه ي جنوبي 40 متر مي باشد . اين تپه ها بعد از روستاي قوشه تپه در كنار جاده ي اصلي روستاي قازانقايه قرار دارند و نظر هر بيننده و رهگذري را به خود جلب مي كند . برخي از اماكن و تپه هاي قديمي ثبت شده در ميراث بشرح ذيل مي باشد:

 

 اين غار در ارتفاع حدود 20 متر از كف دره ولقع شده است ، افسانه اي در مورد اين غار وجود دارد كه مي گويد: دختران طايفه تكه از تركمانان را بعد از ربودن مدتي در اين محل زنداني مي كردند ، سپس آن ها را براي فروش به اصفهان و مناطق ديگر همچون افغانستان مي بردند . روايتي ديگر نيز هست كه مي گويد دختر يكي از پادشاهان در ان مخفي شده ، پادشاه براي رفتن دختر خود جايزه اي تعيين مي كند از قضا يك نفر به دنبال شتر خود مي گشته ،دختر پادشاه را مي بيند و خبر را به پادشاه مي رساند كه دختر او در غاري زندگي مي كند ،پادشاه غار را محاصره مي كند ، دختر كه نمي خواسته بدست پدر ، بيافتد به همراه شوهرش خود را از بالاي غار به پايين مي اندازند به اين ترتيب نام غار را قيز لار قلا مي نامند . اين غار به سه قسمت اصلي تقسيم مي شود : قسمت ورودي با ارتفاع 2 متر از سطح زمين و به مساحت تقريبي 4 متر مربع مي باشد.

 

از اماكن مذهبي اين بخش مي توان به كهن ترين حوزه علميه تركمن صحرا يعني حوزه ي علميه سيد قليچ ايشان اشاره كرد . اين بناي قديمي كه از آثار دوره ي قاجاريه است در 40 كيلومتري جنوب مراوه تپه در مسير جاده ي اصلي كلاله – مراوه تپه قرار دارد و بدست حضرت سيد قليچ ايشان بنا شده است . حضرت سيد قليچ ايشان مجتهد گوگلان  و عموم گوگلان  ها به او معتقد و اطاعت او را فرض زمه خود مي دانند و مدرسه اي در قره بلخان براي طلبه گوگلان ساخته است . و نيز در كتاب تركمن هاي ايران مي خوانيم . قليچ ايشان (مقدس) – پدر كريم ايشان – يكي از برجسته ترين روحانيون عالي مقام بود، نفوذ بسيار در ميان گوگلان ها داشته است اما قليچ ايشان در واقع  عامل حكومت ايران بود كه مي كوشيد گوگلانها را به اطاعت سياسي حكومت ايران درآورد . براي ساختن اين حوزه چندين كوره ي آجر پزي ساخته شد كه بعد از اماده شدن آجرها ،پير و جوان ،زن و مرد براي حمل آن به محل ساخت مسجد و حوزه دست به دست هم دادند تا چنين اثر تاريخي را در ميان صحراي تركمن همچون نگيني به يادگار بگذارند ، آن بنام مسجد و بخش ديگر براي استراحت و خوابگاه طلبه ها است كه طلاب شبانه روزي در آن بيتوته مي نمايند.

در كتاب تركمن هاي ايران – محمد رضا بيگدلي مي خوانيم  قديمي ترين ساختمان علوم ديني تركمنان ايران در منطقه در گوگلان بنا شده است كه در دهكده كريم ايشان (واقع در دهستان بلخان ) ساخته شده است . و با وجودي كه تاريخ ساختمان اين مسجد از هشتاد و يك متجاوز نيست ولي خصوصيات بناهاي قديم را دارد و آميخته اي از اختصاصات معماري آسياي مركزي و معماري بناهاي ايراني است .

 طول و عرض ساختمان مسجد بيش از هفده در سيزده متر طول و عرض ساختمان مدرسه كه در چند متري مسجد بنا شده است . كم و بيش 30 متر است . اين حجره ها كه در چهار قسمت آن حياط جا داده شده است ،مسكن طلبه هاي علوم ديني بود . مسكن آخوندها در دو اتاق بالاي سردر مدرسه بود و گلدسته بزرگ در چهار گوشه ي ساختمان افراشته اند كه بر زيبايي مدرسه بسي افزوده است  . ديواره ها و گلدسته ها و طاق نماها و پوشش حياط و بام از آجرهايي است كه برخي از آن ها به ابعاد چهل در بيست سانتي متر است . در چند جا پنجره هايي مشبك گچي كار گذارده اند ديوار داخلي و اسلحه آراسته اند. در دو قسمت بيروني نماي سردر ، دو نقش خورشيد از آجر كاشي ساخته اند كه البته تنها قسمتي از بنا است كه در آن آجر كاشي بكار رفته است . بهر حال اين يادگار كهن همچنان در مقابل باد و باران و بلاياي طبيعي مقاوم ايستادگي نموده و پا برجاست و چشم هر بيننده اي را بخود جلب مي كند چون نگيني قيمتي در ميان كوه هاي بلقان خودنمايي مي كند بر روي سر در ورودي حجره هاي اين مكان بر روي چوبي ، تاريخ ساخت اين بناها را با يك بيت شعر چنين نوشته اند:

اين مدرسه ايشان سيد قليچ ايشان عزيزان

تاريخ آن بگويم باشد وطن غريبان

 كه با قرار دادن كلمه ي وطن غريبان در حروف ابجد تاريخ ساخت اين بنا سال 1328 ه . ق بدست مي آيد . اماكن ديگري كه در اين منطقه قرار دارند و حائز اهميت مي باشد به شرح زير مي باشند:

Ø    زيارتگاه «آل خان باباـ در     كيلومتري جاده كلاله – مراوه تپه

Ø    زيارتگاه «ايشان» در نزديكي روستاي دادلي غزنين

Ø    زيارتگاه «آق امام» در جنوب شرقي روستاي آق امام

Ø    زيارتگاه «بالق آتا بابا» در كنار چشمه دامدامي نزديك روستاي الله نور.

Ø    زيارتگاه «سلاق شاهير» در شمال روستاي قره دام.

 

اهميت رود اترك در مراوه تپه

اترك در شمال شهر مراوه تپه جريان دارد و از مواهب طبيعي اين منطقه محسوب مي شود آب اين رودخانه براي كسانيكه در جوار اين رود كشاورزي مي كنند يا سكونت دارند نعمت بزرگي محسوب مي شود ، اما در بعضي از فصول سال سر به طغيان برداشته و خسارت طغيان اين رودخانه در بعضي از فصول سال زياد و در بعضي از مواقع بسيار اندك مي باشد. در كل از رژيم منظمي برخوردار نيست . حتي در بعضي از مواقع از حركت باز مي ماند و در بسياري از مناطق كشور تشكيل باتلاق مي دهد . در فصل پاييز و تابستان در اثر بارش هاي ناگهاني طغيان نامنظم رودخانه اترك قابل مشاهده است كه در بعضي اوقات منجر به از بين رفتن محصولات كشاورزي مي شود . آب رودخانه اترك كه در بعضي از فصول سال زياد و در مواقعي نيز خيلي كم مي شود . اين رودخانه 195 كيلومتر در مرز مشترك ايران و تركمنستان جريان دارد.

 

 ايجاد بازارچه مرزي در گذرگاه پادشاليق يولي

استان گلستان 205 كيلومتر با كشور تركمنستان مرز مشترك دارد . با در نظر به همجواري منطقه مراوه تپه ايجاد بازارچه در مرز مشترك ايران و تركمنستان ،سبب رشد و شكوفايي اقتصادي منطقه مي شود.

با توجه به اين كه در سال 1311 در گذرگاه پادشاليق يول گمرك وجود داشته و مبادلات كالا بين دو كشور از طريق اين گمرك صورت گرفته است . با پيگيري و احياء مجدد گمرك ،مبادلات كالا از طريق گمرك صورت گيرد . اين عامل باعث داد و ستد مردم منطقه و همچنين باعث گسترش صنعت توريسم در منطقه مي شود.

 

 به نقل از وبلاگ آلاداغ